کتاب مرگ ایوان ایلیچ، یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیاتی است که به موضوع مرگ پرداخته است. این رمان به داستان قاضی‌ای به نام ایوان ایلیچ می‌پردازد که در طول زندگی‌اش، تنها به‌طور سطحی و گذرا به مرگ اندیشیده است. او زندگی را در تلاطم روزمرگی‌هایش سپری می‌کند تا اینکه ناگهان، مرگ به عنوان واقعیتی غیرقابل انکار بر او سایه می‌افکند.

تولستوی در این اثر به ما یادآوری می‌کند که زندگی بشر در برابر حقیقت مرگ چقدر شکننده است. ایوان ایلیچ که همیشه در پی تامین آسایش و خوشبختی مادی بوده، ناگهان با واقعیتی مواجه می‌شود که تمامی ارکان زندگی‌اش را زیر سؤال می‌برد. او با حیرت و بلاتکلیفی، مجبور می‌شود به جدی‌ترین سوالات وجودی خود پاسخ دهد: انسان و مرگ، چه رابطه‌ای دارند؟ 

در مجموع، مرگ ایوان ایلیچ نه‌تنها یک رمان ادبیات غنی بلکه یک تامل فلسفی عمیق در مورد زندگی انسان‌ها و ارتباط آن‌ها با مرگ است. تولستوی با تسلط بر کلمات و شناخت عمیق از روح انسان، دعوتی به تفکر و تأمل در زندگی و میرایی را به خوانندگان ارائه می‌دهد.

در طول سال‌ها، این کتاب دستاوردهایی را در قالب نقدهای ادبی و تفسیرهای متعدد به خود اختصاص داده است. این اثر به عنوان یکی از کلیشه‌های اصلی ادبیات مدرن شناخته می‌شود و در فهرست بهترین رمان‌های جهان قرار دارد. با وجود عدم دریافت جوایز رسمی در زمان حیات تولستوی، تأثیر این اثر بر روند ادبیات و اندیشه‌های بعدی غیرقابل انکار است و نشان‌دهنده هنر بی‌نظیر نویسنده در پرداختن به مسائلی بنیادین و انسانی است. فیلم هایی نیز بر اساس این کتاب در سال های مختلف ساخته شده است.